Het verhaal achter Textiel in Verzet: curatoren aan het woord

Wie zijn Samira Bendadi en Mashid Mohadjerin en waar haalden zij hun inspiratie vandaan voor de inspirerende en pakkende verhalen in de nieuwe expo van Textiel in Verzet?

Migratie en identiteit zijn voor zowel Mashid Mohadjerin en Samira Bendadi een belangrijk deel van hun eigen werk. Samira is een journaliste bij MO* Magazine. Ze is gespecialiseerd in Noord-Afrika en het Midden-Oosten en schrijft over thema’s als migratie, vluchtelingen en diversiteit. Ze startte haar carrière bij Radio Vlaanderen Internationaal en heeft ondertussen ook al reportages en documentaires gemaakt voor VRT, Radio1 en TV-Brussel. Ze schreef ook een boek ‘Dolle Amina’s. Feminisme in de Arabische wereld’, gepubliceerd in 2008. Mashid Mohadjerin is een fotografe met een indrukwekkend portfolio. Haar werk werd onder andere gepubliceerd in de New York Times, The Wall Street Journal, The Guardian, De Standaard en Le Monde. Mashid zoekt vooral de grenzen op tussen de artistieke en documentaire fotografie. De bestudeerd migratie en identiteit en heeft een groot deel van de wereld afgereisd opzoek naar menselijke verhalen.

De combinatie van twee sterke vrouwen maakt voor een boeiende tentoonstelling gebaseerd op menselijke verhalen. Samira vertelt hier hoe ze tot hun eindproduct zijn gekomen, vol verhalen over opstand, vluchten, hoop, traditie, schoonheid, spiritualiteit en dekolonisatie.

De voorbije maanden hebben Mashid en ik vaak samengezeten, om gedachten uit te wisselen en te discussiëren over ons project voor het ModeMuseum van Antwerpen. Welke verhalen zouden we brengen en waar gaan we ze vinden? Vanuit welke invalshoek gaan we textiel benaderen? Gaan we het hebben over mode? Over kledij? Over decoratie? Over tafelkleedjes of over tapijten?

Asiel, migratie en verzet zijn de rode draad in onze zoektocht. En we zijn hier bij ons begonnen, in Antwerpen. We hebben in onze eigen koffers gekeken en langs winkels in Antwerpen geflaneerd. Het viel ons op dat er veel stoffen- en kledingwinkels aanwezig zijn voor specifieke minderheidsgroepen, maar wat vertelt ons dat? Hoe worden die stoffen gebruikt? En welke boodschap sturen mensen, bewust of onbewust, uit als ze een bepaalde kledij dragen? De zoektocht is in Antwerpen gestart en is lang nog niet af, maar het heeft ons ook meteen geconfronteerd met de landen van herkomst van heel wat Antwerpenaren.

We zijn gestart met wat ons het meest intrigeert. En dat was de aanwezigheid van Syrische vluchtelingen in de stad, iets wat vrij recent is. We weten ongeveer hoe ze het hier in België stellen, maar hoe zit het met de Syrische vluchtelingen in de buurlanden van Syrië?

Libanon is een lapdeken van gemeenschappen, culturen en etnische minderheden. Het land heeft na de oorlog in Syrië niet minder dan 1,5 miljoen vluchtelingen opgevangen. Het leven is er al duur voor de Libanezen en nog duurder voor de Syrische vluchtelingen. Maar dat is niet nieuw, asiel en verbanning, oorlog en de gevolgen daarvan lijken gebonden te zijn aan Libanon. Een land dat voor de oorlog in Syrië 4,5 miljoen inwoners telde.

Libanon heeft geen opvangbeleid, vluchtelingen mogen er bijvoorbeeld niet officieel werken, tenzij informeel. Ze zijn voornamelijk in de landbouw en de bouwsector actief, voor de meesten onder hen is het een kwestie van overleven, iedereen is er kwetsbaar: man, vrouw en kind. De nieuwkomers dragen daarbij ook heel wat bagage met zich mee, hun eigen kleren, wat ze van hun thuis konden meenemen, maar ook angst, verdriet, het gevoel van verlies, … En hoe economisch zwak ze ook zijn, dragen ze ook kennis en skills mee.

De kunst zit er in om deze kennis en skills naar boven te halen, ze te ontwikkelen en nieuwe capaciteiten op te bouwen. Hierdoor hebben we heel wat krachtige vrouwen ontmoet die via textiel aan empowerment van vrouwen werken, die het eigen erfgoed beschermen en die verhalen en herinneringen willen doorgeven aan toekomstige generaties.

Zo opent Zena Sabbagh, die zelf de oorlog in Syrië ontvlucht is, haar deur en haar hart aan vrouwen die willen naaien en borduren. In haar appartement in de wijk Badaro, laat ze hen kennismaken met nieuwe technieken maar ze geeft hen ook de vrijheid om zelf te creëren. In haar atelier zijn er geen voorwaarden over wie binnen mag en wanneer, de deur staat altijd open en iedereen is welkom.

We ontmoetten ook Samira Salah, zij werkt met vrouwen in de vluchtelingenkampen voor Palestijnen. In het ene kamp maken de vrouwen het borduurwerk, in het andere doen ze het naaiwerk. Het is een manier om de vrouwen aan een inkomen te helpen en vooral om het Palestijnse cultureel erfgoed te behouden en ervoor te zorgen dat het niet van de Palestijnen afgepakt wordt.

Malak Bakoor heeft in het vluchtelingenkamp Shatila een groep vrouwen rond zich verzameld. Samen borduren ze en naaien ze voor designers in Libanon. Ze werken ze op gerecycleerd materiaal en krijgen kleine bestellingen vanuit Canada.

Arpi Mangassarian beschouwt zichzelf door en door Libanese. Toch blijft Armeens zijn een belangrijk deel van haar identiteit. Het is om de herinneringen van haar volk te behouden en aan de komende generaties door te geven dat ze, samen met haar ouders en broer, het cultureel centrum, Badguèr , Art & Craft Heritage Center, opgericht heeft. Er komen verschillende aspecten van de Armeense cultuur aan bod, onder andere textiel en borduurwerk uit de eigen regio maken deel uit van dat erfgoed.

Wie alle verhalen en beelden van het duo wil ontdekken, kan vanaf 15 november 2019 tot 16 februari 2020 terecht in Texture Kortrijk. Na Kortrijk verhuist de tentoonstelling naar Kunsthal Extra City in Antwerpen en is daar te bezichtigen vanaf 21 maart tot 19 april 2020.