Nestverlaters: Een Korte Geschiedenis van de Afstudeershow van de Academie

Aan het begin van de zomer richt de internationale modewereld naar goede gewoonte een verwachtingsvolle blik op Antwerpen, de oude stad in het kleine land die - als bij wonder - een van de meest befaamde modeopleidingen ter wereld huist. Elk jaar opnieuw bereidt een nieuwe generatie studenten zit voor op het moment waarop ze de wijde wereld ingestuurd zullen worden: de afstudeershow. Deze aanvankelijk eenvoudige presentatie ontplooide zich over de jaren heen tot een ware hoogmis van de Belgische mode, en een jaarlijkse bevestiging van de onwrikbare internationale reputatie van de Antwerpse Academie.

In het archief van het MoMu is een 8mm-filmpje in zwart-wit te vinden van zedig geklede jongedames — van wie sommigen zelfbewust giechelen — die tussen vier rijen losjes opgestelde stoelen lopen en intussen de schetsen van hun outfits voor zich uit houden. Het was de afstudeershow van de Academie in 1967, de tweede sinds de oprichting van de afdeling. Een grammofoonplaat zorgde voor de muzikale omlijsting, en brave, klassieke kledingstukken wisselden af met theaterkostuums en theatrale scenario’s. Later in de jaren 1960 had het namiddagdefilé plaats in de tuin van de Academie, waar de gasten op klapstoeltjes zaten en de mogelijkheid dat er kinderen op het podium zouden klauteren erbij hoorde als een risico van het vak. De avondvoorstelling in de refter verliep geheel in de stijl van de oude Parijse haute-couture salons: de modellen draaiden en toonden hun nummer (of een tekening van het silhouet) aan de jury. Een halve eeuw later is datzelfde jaarlijkse evenement uitgegroeid tot een reusachtig, betalend modedefilé. Bijna vier uur lang showen professionele modellen er silhouetten die nauwlettend worden bestudeerd door een 1500-koppig publiek en een internationale jury van topontwerpers, talentenjagers en journalisten.

Achter dit kameleontische uiterlijk is “de show” steeds een van de belangrijkste onderdelen van de opleiding geweest, die studenten de kans biedt om hun ontwerpen tot leven te zien komen. Niet alleen staat dit hen toe te reflecteren op hun werk an sich, maar ook op de presentatie ervan binnen een groter geheel, alsook op de indruk die ze via deze weg nalaten op de (mode)wereld.

Bij de oprichting van de afdeling Mode in 1966 werd diens rol gedefinieerd als een leverancier van aan de commerciële Belgische kledingindustrie. Deze beperkte ambities weerspiegelden zichzelf in een besloten presentatiemoment, waarin nette, kwalitatieve kledij - zonder styling en gedragen door medestudenten en vrienden - centraal stond. Studenten toonden hun werk aan een publiek van familie, vrienden, en een kleine delegatie vertegenwoordigers van de locale kledingindustrie.

In de vroege jaren tachtig begonnen de studenten te ijveren voor vernieuwing binnen de Academie. Geïnspireerd door ontwerpers als Mugler en Gaultier, die met hun rijk uitgewerkte shows en gedurfde ontwerpen hun stempel drukten op de modewereld, vochten deze studenten voor het recht op meer creatief zeggenschap. Een eerste zege werd hierbij behaald door de klas van 1981; de succesvolle internationale carrières die deze studenten in de nasleep van hun grensverleggende afstudeershow uitbouwden werd een bron van inspiratie voor hun opvolgers, en slaagde er tegelijk ook in diens carrièreverwachtingen te beïnvloeden. Ondanks duidelijke afkeuring door aftredend departementshoofd Mary Prijot zou de Academie al gauw in de voetsporen van haar studenten treden.

Mede door de groeiende aandacht van zowel de pers als het bredere publiek, besloot men om in 1985 de deuren van de Academie permanent achter zich te sluiten en de show te verplaatsen naar de veel ruimere Handelsbeurs. Gelijktijdig met deze toetrede tot de buitenwereld werden de ambities van de studenten groter en internationaler. Linda Loppa, recentelijk aangesteld als nieuw departementshoofd, moedigde deze ambities aan door een vooraanstaande internationale jury samen te stellen, alsook enkele jaren later de opsplitsing van de shows van mode en theaterkostuum toe te staan. Geert Bruloot, tevens in 1985 aangesteld als choreograaf van de show, merkt op hoe deze generatie zich niet alleen onderscheidde van hun succesvolle voorgangers door een culminatie van spektakel en experiment:

Maar ook aan deze hoogdagen van spektakel kwam een einde. Vandaag onderscheiden studenten zich voornamelijk door een eerder ongekend niveau van maturiteit. Hoewel veel studenten een erg experimentele collectie brengen in hun derde jaar, ruilen ze deze al maar vaker in voor een eerder ingetogen afstudeercollectie waaruit zowel professionalisme als hun persoonlijke stijl doorschijnt. Dit kader in een andere benadering van de show door de studenten van de Academie, die almaar vaker de hun laatste show beschouwen als hun visitekaartje, als de uitgekeken - en vaak enige - kans om opgemerkt te worden. Dit is van uiterst groot belang in een mode-industrie waarin het modelandschap is veranderd, jonge ontwerpers willen nu onmiddellijk succes boeken. Een verandering die voorlopig nog geen sporen heeft nagelaten in de Academie, is de overstap van veel modehuizen op live-streaming en andere media om hun shows aan te vullen of zelfs vervangen - de eindejaarsshow blijft tot heden een vaste waarde.

In het voetspoor van haar studenten, die tijdens hun vier jaar durende studie experimenteren, hun talenten ontdekken en vervolgens hun eerste stappen in de echte wereld zetten, heeft de Academie doorheen de jaren voortdurend haar grenzen verlegd. In een industrie en wereld die steeds sneller veranderen zal dit soort flexibiliteit enkel belangrijker worden, en richt de Academie haar blik op de toekomst - een toekomst die ongetwijfeld het wachten waard zal zijn.

DEZE TEKST BEVAT PASSAGES UIT "SHOWTIME” GESCHREVEN DOOR HETTIE JUDAH UIT DE PUBLICATIE “MODE ANTWERPEN ACADEMIE 50 JAAR”, UITGEGEVEN DOOR LANNOO