Olivier Theyskens’ Modeodyssee

Vanaf 15 juni 2019 tot 5 januari 2020 kan men in het Kant- en Modemuseum in Calais enkele stukken uit de MoMu collectie bewonderen. Naar aanleiding van de jubileumtentoonstelling ‘In Praesentia’, gecureerd door Lydia Kamitsis, bruikleent MoMu zeven stukken van deze ontwerper. Het gaat om zes jurken die hij ontwierp voor Nina Ricci en Rochas, en één paar schoenen, die in een unieke combinatie met stukken uit de historische en industriële collecties van het museum getoond zullen worden.

Het verhaal van Olivier Theyskens kent veel interpretaties. Een sprookje is voor sommigen, een fabel voor anderen, maar meer dan wat dan ook is het een mythe - een soort odyssee. De carrière van deze Belgische ontwerper kende vele obstakels, op zijn pad geplaatst door de onzichtbare - maar niet onoverwinbare - krachten van de mode-industrie. In het verloop van zijn reis wordt duidelijk hoe Theykens’ voortdurende pogingen om creativiteit en commerce te verzoenen kentekenend zijn voor de uitdagingen van een hele generatie ontwerpers.

Theyskens’ doorbraak in 1998 was een sprong in het duister. Amper 21 lentes jong verruilde hij de schoolbanken van La Cambre voor de drukke straten van Parijs, met een bundel kanten lakens onder één arm, en de ambitie om zijn eigen merk op te richten onder de andere. Zijn eerste show was onconventioneel, onofficieel maar bovenal memorabel: mensen van over heel Parijs volgende een spoor van geruchten naar een groezelig magazijn waar ze onmiddellijk betoverd werden. Theyskens’ eigenzinnige combinatie van historische en hedendaagse mode, met oog voor - vaak spookachtige - details sloeg in als een bom. In de nazindering van dit debuut werd hij al gauw de “Prins van de Duisternis” genoemd, en later dat jaar smeedde hij een alliantie met de muziek-adel: Queen of Pop Madonna werd tot tweemaal toe gekleed door Theyskens voor passages op de rode loper.

Na vier jaar voorspoed keerde het lot Theyskens de rug toe. In de nasleep van 9/11 trok zijn investeerder zich terug, wat hem noodzaakte zijn merk op te doeken. Hongerige internationale modeconglomeraten omsingelden Theyskens, in wie ze een een waardevolle investering zagen, maar uiteindelijk ging het Franse Rochas met Theyskens aan de haal. Bij dit gevestigde brand kreeg hij de taak om hun ingedommelde modedivisie terug tot leven te brengen, en zo geschiedde. Theykens slaagde erin om hun chique huisstijl te vertalen in een nieuw genre ready to wear, dat door de press al gauw tot ‘demi-couture’ gedoopt werd. Zijn collecties onderscheidden zichzelf door middel van couture-achtige details and afwerkingen, maar werden gerealiseerd zonder inmenging van een atelier. Ondanks een enthousiast onthaal door de modewereld bleken de klanten nog niet klaar te zijn voor dit soort exclusieve ready to wear - pas een tiental jaar later zou de demi-couture terug zijn kop opsteken by merken als Schiaparelli - en deze innovatieve aanpak werd een Achilleshiel voor zowel Rochas als Theyskens. In 2006 werd de stekker uit Rochas’ modedivisie getrokken en werd het merk verkocht.

Theyskens was nog maar net weg bij Rochas toen een andere voormalige parfum-gigant - Nina Ricci - zonder al te veel poespas hun huidige ontwerper inruilde voor Theyskens. Opnieuw gooide Theyskens hoge ogen, maar na drie jaar van memorabele shows en statements op de rode loper kondigde de economische crisis van 2009 het einde aan van Theyskens’ heerschappij, die snel vervangen werd door een meer commerciële ontwerper. De modewereld reageerde geschoffeerd op deze beslissing, met Anna Wintour als een van de meest prominente critici. In een ongezien statement in haar maandelijkse Editor’s Letter drukte ze haar zorgen uit over de onderwaardering van visionaire ontwerpers, die ze beschreef als de belangrijkste spelers van de mode-industrie.

In de nasleep van een derde conflict tussen commerce en creativiteit ruilde Theyskens Parijs in voor New York en - onverwacht voor velen - high-fashion voor een meer commerciële soort mode. Theyskens bundelde zijn krachten met Theory, waarvoor hij aanvankelijk één casual capsule-collectie zou ontwerpen. Na een overdonderend succes van deze tijdelijke samenwerking werd hij aangesteld als creatief directeur van het merk, en deze vruchtbare samenwerking tussen hoge en lage mode zette zich nog tot 2014 verder. In dit jaar scheiden de wegen van Theory en Theyskens, maar hun namen zouden nog lang met elkaar verbonden worden.

Uiteindelijk keert Theyskens terug naar Parijs. Voor de eerste keer in meer dan een decennium maakt hij een kledingstuk onder zijn eigen naam - een trouwjurk voor een goede vriendin, met een prachtige details en afwerkingen en dus symbolisch voor Theyskens’ onvergankelijke passie voor unieke stukken. De ontwerper hield zich nog een tijdlang behoedzaam weg van de markt .

Twee jaar later, in de herfst van 2016 introduceerde Theyskens zichzelf opnieuw aan de modewereld, maar ditmaal aan een voorzichtig tempo. Tijdens een show in de namiddag, in een klein, drukbevolkt Parijs appartement aanpalend aan zijn eigen woonst, presenteerde hij een collectie die zowel zijn immense talent als zijn zuurverdiende ervaring weerspiegelde. De Prins bracht hiermee een einde aan zijn hachelijke reis, en nam zijn rechtmatige plaats in in de modewereld: op de troon.