Hoe digitaliseert MoMu 17e & 18e eeuwse brievenkopijenboeken en grootboeken

Het Dries Van Noten Study Center is onderdeel van ModeMuseum Antwerpen. Met dit initiatief bundelen we de werking van MoMu’s studiecollectie en de onderzoeksprojecten van het museum in één centrum. We geloven als MoMu dat musea een belangrijke rol vervullen als ‘pockets of innovation’ binnen het culturele en wetenschappelijke weefsel. Digitalisering is een belangrijke motor voor innovatie. We stellen dan ook graag volgend project voor rond handschriftherkenning toegepast op één van de topstukken in onze verzameling.

Het project handschriftherkenning van het archief Melijn omhelst een plan om twintig volumen van 17de en 18de-eeuwse brievenkopijenboeken en grootboeken te digitaliseren, transcriberen en publiceren. Deze handelscorrespondentie van de Antwerpse textielhandelaarsfamilie Melijn bestaat uit ca. 20.000 brieven, en bevat een schat aan informatie om te ontsluiten. Zo geeft het archief inzicht in de verschillende handelswaar, de handelsroutes en de verschillende handelaarsfamilies uit deze periode. Daarnaast bevat de correspondentie van de familie Melijn ook heel wat informatie over bijvoorbeeld historische gebeurtenissen of zelfs smokkelroutes.

Dit project was voor MoMu de uitgelezen kans om deze historische bron te ontsluiten. Daarnaast is het een opportuniteit om te onderzoeken wat moderne technologieën - zoals Handwritten Text Recognition (HTR), International Image Interoperability Framework (IIIF) en Omeka S - kunnen betekenen in de digitale ontsluiting van een archief.

Hoe gaat handschriftherkenning in z’n werk? Met de applicatie Transkribus (READ-COOP) trainen we een computermodel dat de brieven automatisch leest en transcribeert naar computer-leesbare tekst. Op deze manier kunnen we meer dan 10.000 pagina’s handschrift transcriberen op korte tijd. De automatische transcripties dienen echter nog gecorrigeerd of gevalideerd te worden, en dit door een menselijk oog. Voor deze taak gebruiken we de Transkribus Lite omgeving. Hiermee organiseren we een transcribathon (transcriptie marathon). Zo bouwen we een community op die meewerkt aan de ontsluiting van het Melijn archief.

In 1994 kwamen tien volumen van het Melijn archief via een gift in bezit van het museum. Een dergelijke belangrijke historische bron over de textielhandel van Antwerpen staat in de archieven van MoMu zeker op z’n plek. Na verder onderzoek naar de archieven van de familie Melijn blijkt dat het archief via verervingen opgedeeld werd. Naast de tien volumen in de MoMu archieven worden er nog eens tien volumen bewaard bij de Heemkundige kring Jan Vleminck. Binnen de context van dit project werden deze extra handschriften ook gedigitaliseerd. Op deze manier zal het Melijn archief digitaal in ieder geval herenigd worden.

Het project startte in juni 2020 in het kader van de inhaalbeweging digitale collectieregistratie van de Vlaamse Overheid. We verwachten het online platform waarop de gedigitaliseerde en getranscribeerde Melijn archieven geraadpleegd kunnen worden te lanceren in najaar 2021. Op dit platform zal je vrij kunnen bladeren doorheen het volledige Melijn archief, en zal je ook concrete termen kunnen opzoeken in de transcripties.