Anne Teresa De Keersmaeker: Herinneringen aan kleding en beweging

De expo ECHO. Gehuld in herinnering exploreert de intieme relatie tussen kleding en herinnering rondom het werk van Louise Bourgeois, Simone Rocha en Anne Teresa De Keersmaeker. In de choreografieën van die laatste en haar dansgezelschap Rosas spelen kleren al veertig jaar een cruciale rol. Van samenwerken met Dries Van Noten tot dansen in een transparante jurk of een hemd met opgestroopte mouwen, voor De Keersmaeker kleven er veel herinneringen aan de outfits die mee vormgaven aan haar lange danscarrière.

ANNE TERESA DE KEERSMAEKER: "Kleding is zeer belangrijk voor mij als choreografe. De structuur, de gebruikte materialen, de kleur, de transparantie van een kledingstuk, hoe het een beweging van het lichaam beantwoordt of uitvergroot bijvoorbeeld, welk aspect van de dans het beklemtoont … Zoveel verschillende facetten van kleding spelen mee in de keuze van de kostuums. Kleding is een verlengstuk van het lichaam."

ATDK: "Als ik zelf dans, gebeurt het vaak dat ik het kledingstuk waarin ik uiteindelijk wil dansen al vanaf dag één heb. In het begin waren de kleding en de schoenen bepalend voor de choreografie. Dat was zo bij Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich (1982), bij Rosas danst Rosas (1983), Elena’s Aria (1984), Bartók / Aantekeningen (1986), … In de loop van de jaren is dat veranderd."

ATDK: "De schoenen van het merk Roots die we in Fase droegen, waren het uitgangspunt van de choreografie van het onderdeel Clapping Music. We ontdekten dat we met die schoenen op de tippen van onze tenen konden staan. Blootsvoets of met schoenen aan dansen, met zware bottines of op hoge hakken dansen, … dat resulteert in heel andere bewegingen."

ATDK: "Dries Van Noten en ik hebben voor het eerst samengewerkt voor Just Before (1997). Vervolgens hebben we ook samen aan Drumming (1998), I Said I (1999), Rain (2001) en Raga for the Rainy Season / A Love Supreme (2005) gewerkt. Die samenwerkingen zijn een inspirerende leerschool geweest. Je ervaart hoe het creatieproces van een ontwerper verloopt. Ik waardeer zowel het grote vakmanschap van Dries Van Noten als zijn bescheidenheid en zijn oog voor de choreografie. Dit was echt het werk van een team: de dansers, de muziek van Steve Reich, het licht en het decor van Jan Versweyveld, en de kostuums van Dries Van Noten speelden op elkaar in."

ATDK: "In de eerste jaren was er een sterke continuïteit tussen de repetities en de voorstellingen. De bewegingen waren ook onlosmakelijk verbonden met het feit dat ik deze voorstellingen, die enkel door vrouwen gedanst werden, ook zelf danste. Op het ogenblik dat ik enkel de rol van choreografe heb opgenomen en vanop afstand keek naar wat er op scène gebeurde, veranderde het bewegingsvocabularium en begon ik ook op een andere manier met kostuums om te gaan. Ik heb met verschillende ontwerpers gewerkt en de dynamiek is telkens anders. Kledingstukken worden aangekocht of ontworpen. Bovendien wordt er nu ook vaak gevraagd naar de voorkeuren van de dansers. Zoals ik de dansers geen bewegingen wil opleggen, wil ik hen ook geen kleding opdringen. De laatste jaren hebben we regelmatig de bestaande kledingstock van Rosas als uitgangspunt genomen. Deze werkwijze komt voort uit een meer uitgepuurde esthetiek, maar ook uit een ecologisch en economisch bewustzijn. In de laatste tien jaar worden we regelmatig geconfronteerd met heftige beelden, films en informatie over hoe onecologisch en onethisch de productie van kleding kan zijn. Ik houd van mooie kleding. Ik zou het zelfs een “guilty pleasure” durven noemen. Dit stelt me als burger en als consument voor een dilemma."

ATDK: "Het wordt geen registratie van mijn volledige vocabularium, maar van een deel van de woordenschat uit een deel van de zestig voorstellingen die Rosas in de laatste veertig jaar gemaakt heeft. Als je het zo terugziet, gaat het over een lang traject. Dan realiseer je je ook welke cruciale rol kleding speelt in de perceptie van de beweging. De video geeft ook een beeld van de evolutie die Rosas op dat vlak heeft doorgemaakt: van dansen in de kleding die we tijdens de repetities droegen tot de samenwerkingen met verschillende ontwerpers."

ATDK: "Sola is een video-installatie waarvoor ik vertrok van de jurk waarmee ik mijn eerste solo, Violin Phase, danste. Violin Phase werd in 1980 in New York gecreëerd. De draaibewegingen die de choreografie typeren, zijn geïnspireerd door de bewegingen van de jurk en de stof waaruit het gemaakt was. Dat basisvocabularium - draaien, springen en stappen - was ook het uitgangspunt voor deze solo. Sola bevat citaten uit Violin Phase, uit mijn allereerste voorstelling Asch (1980) en uit mijn laatste solo, The Goldberg Variations (2020). De video, gemaakt in samenwerking met Ruben Desiere en Olivia Rochette, nodigt uit tot een analytische lezing en heeft tegelijkertijd een bijna emotionele lading. Deze ‘romantiek’ wordt nog versterkt door de muziek: een opname van Franz Schuberts Fantasia in F minor, uitgevoerd door Pavel Kolesnikov en Samson Tsoy."

ECHO. Gehuld in herinnering loopt nog tot en met 25 februari 2024 in MoMu. Meer info en tickets vind je hier